Дәл осы КТО-ға бүгінде елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша үлкен үміт артылып отыр. Әсіресе, тұрақтандыру қорлары бұл міндетті іс жүзінде шеше алмаған соң, бұл туралы Үкіметтің кеңейтілген отырысында ҚР Президенті айтуға мәжбүр болды.
"Тұрақтандыру қорларының қызметі төмен тиімділікті көрсетеді. Олардың нарыққа әсері аз. Кейде олар жосықсыз адамдарға жем болады. мұны түсіну керек. Бюджеттік жымқыру фактілері үнемі анықталуда. Әкімдер мемлекеттік қаражаттың жұмсалуын бақылауды жоғалтты",-деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Көтерме сауда орталығы аймақтың азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, маусымдық сұраныстың қысымын төмендетуге және агроөнеркәсіптік кешен өнімдерінің бағасын тұрақтандыруға, сондай-ақ шаруа қожалықтары мен соңғы сатып алушылар арасындағы делдалдар тізбегін едәуір қысқартуға арналған.
Қазақстанда агроөнеркәсіптік кешен өнімдерін өткізудің ортақ жүйесін құру қажеттілігі туралы 2017 жылы айтылды. Бірақ содан кейін бұл сауда-логистикалық орталықтар желісі болып ауысты. Алайда, ірі көтерме сауда орталықтарының осы жұмыс түрінің уақыты мен талдауы олардың бірқатар маңызды компоненттерді – шаруа қожалықтарының өнімдерін жинауды және оны ұсақ көтерме саудагерлерге, мейрамханаларға, кафелерге және басқа мекемелерге сатуды ескермейтінін көрсетті.
Жасыратыны жоқ, бүгінде шаруа қожалықтарының басым көпшілігі, әсіресе орта және кіші, кеңестік кезеңнен мұра болған көкөніс қоймаларын пайдаланады. Әдетте, олардың барлығы баяғыда ескірген, соның ішінде жабдықтар мен жеміс-көкөніс өнімдерін сақтау процесі бар.
Мұның бәрі тұтынушыларға ұсынылатын көкөністер мен картоптың сапасына жақсы әсер етпейді. Сақтау және тасымалдау кезеңінде көкөніс дақылдарының шығыны 35-тен 40%-ға дейін жетеді. Яғни, жиналған өнімнің кем дегенде үштен бірі қоймаларда шіріп кетеді және соңғы тұтынушыға жетпейді. Демек, фермерлерге үлкен шығындар, нарықтағы өнім сапасының төмендеуі, көктемнің соңына дейін тауарлардың жетіспеушілігі және нәтижесінде алты ай ішінде көкөністер мен картоп бағасының жаңа егінге дейін өсу фактілері тіркеледі.
Қазақстанда 2025 жылға қарай қуаттылығы әртүрлі 20 КТО салу жоспарланып отыр. Олардың кейбірінің жұмысымен жеке бизнес-жоспар жасамас бұрын отбасылық кәсіпкерлер жеке танысты.
КТО-ның ашылуы маңызды мақсатты көздеді: халық үшін әлеуметтік маңызы бар азық-түлік өнімдері мен жеміс-көкөніс өнімдерін төмендетілген бағамен сату.
Фермерлермен тікелей жұмыс жасай отырып, орталық басшылығы нарықтағы бағаны, әсіресе қажетті тауарларға бағаны тұрақтандыруға ниетті. Сондықтан КТО-ның негізгі серіктестері ауылшаруашылық тауар өндірушілері болып табылады.
