Журналистердің бүгінгі таңдағы өзекті тақырып бойынша сауалдарына жауап бере отырып, ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министрі Марат Қарабаев отандық нарық пен экологияны қорғаудың мұндай әдістері басқа елдерде де қолданылатынын айтты.  

«Ресей Федерациясының өндірушілері осындай механизмді қолданады. РФ-та мемлекеттік қолдауды көп пайдаланады. Ол қалай жүзеге асады? Егер Қазақстан жағдайында отандық өндіруші алдымен төлеп, содан кейін өз ақшасын кері қайтарса, Ресей Федерациясында өндіруші мүлдем ақша төлемейді. Есептеу әдісімен қағазды ғана көрсетеді: «біз өндірдік, ал сіз утиль алым төледік деп есептеңіз». Әділетті ме? Екіншісі, көлік Ресей Федерациясында экспортқа шыққан кезде, кәдеге жарату алымы ол баратын елде төленеді, ал оның мемлекеті субсидия береді. Үшінші, импорттық автомобильдерден жиналған қаражат тікелей автомобиль өнеркәсібін қолдауға бағытталады. Қалай? Қосалқы бөлшектерді оқшаулауды ұйымдастыру үшін арзандатылған кредит беріледі. Өкінішке орай, бізде мұндай қолдау жоқ. Кәдеге жарату алымының жұмыс алгоритмі (ережелер) импорттаушы да, отандық өндіруші де төлеуі керек. Бірақ «есептеу әдісінің» орнына біз басқа механизмді таңдадық, төленген ақша өзіңе қайтарылады. Қазақстан Республикасының нарығына импорттық машина келіп түсуі үшін алдымен утиль алымы төленеді, содан кейін утиль алымы төленгені туралы қағазды алады, содан кейін ғана машина Қазақстан нарығына айналымға түседі. Отандық автомобильге қатысты - ол өз ақшасын төлейді және растау алғаннан кейін оны қайтарады, содан кейін ғана нарыққа айналымға түседі. Бұл субсидия емес, бірнеше апта, кейде бірнеше ай ӨКМ қазір «Жасыл даму» шоттарында болатын меншікті төленген қаражатты қайтару болып табылады. Қазақстандықтарда түрлі пікірлер болмауы үшін, біз де заңнаманы өзгертіп, «есептеу әдісі» енгізбекпіз»,- деді спикер жоспарларымен бөлісе отырып.  


Айта кетейік, заңнамалық тұрғыдан утиль алым жинағы ішкі нарықты қорғау үшін және инвестициялар тарту тетігі ретінде жазылған.   

«Бұл ретте, қандай да бір жолмен, барлық елдер өз нарығын қорғайтынын атап өткім келеді. Осындай утиль алымы Ресей Федерациясында, Беларусьте, Өзбекстанда да бар. Өзбекстан өз нарығын утиль алымынан қорғайды, бұл біздікінен жоғары, тағы 120% кедендік баж салығы бар. Автомобиль өнеркәсібімен 65 жыл айналысып келе жатқан Оңтүстік Кореяда машиналарды импорттау кезінде 50 мың доллар тіркеу есебі төленеді. Әр түрлі елдер әртүрлі құралдарды қолданады. Біз отандық нарықты қорғау үшін кәдеге жарату алымының құралын пайдалануды таңдадық», - деп түсіндірді салалық ведомство өкілі.  


Жалпы, отандық автоөнеркәсіптегі ірі торапты құрастыру үлесі 20-25%, ұсақ торапты құрастыру үлесі 32%.