А.Ғиният мүгедектік халық денсаулығының маңызды көрсеткіштерінің бірі екенін және әлеуметтік, емдеу-алдын алу іс-шараларының сапасы мен тиімділігінің индикаторы бола алатынын атап өтті.
"Мүгедектік проблемалары медициналық, әлеуметтік және кәсіби салаларға әсер ететін ведомствоаралық сипатқа ие. Созылмалы аурулардың ауыртпалығы мен халықтың қартаюына байланысты мүгедектігі бар адамдардың саны артып келеді", - деді министр.
ҚР ДСМ деректері бойынша, аурулар салдарынан жалпы мүгедектік құрылымында психикалық бұзылулар 18% - ды, қан айналымы жүйесінің аурулары 15% - ды және барлық локализацияның жарақаттары 12% - ды құрайды.
Сонымен қатар, 31% жағдайда балалар арасындағы алғашқы мүгедектік туа біткен ақаулар, деформациялар және хромосомалық ауытқулар, 22% — жүйке жүйесінің аурулары, 17% - психикалық бұзылулар және мінез - құлық бұзылыстары. 2021 жылы алғаш рет 13 131 балаға мүгедектік белгіленген.
"Аурулардың алдын алу, мүгедектікті ерте анықтау және азайту мақсатында жыл сайын медициналық-санитарлық алғашқы көмек деңгейінде ересектер мен балалардың мақсатты тобына скрининг жүргізіледі. Ересектерге жүрек-қантамыр жүйесі, қант диабеті, глаукома және онкопатология ауруларын ерте анықтауға скрининг жүргізіледі, 2021 жылдың қорытындысы бойынша 12,2 млн.адам қамтылды, анықталған аурулармен 49% динамикалық бақылауға алынды", - деп хабарлады А. Ғиният.
"Ауруларды басқару бағдарламасы" жобасы іске асырылуда. Оған созылмалы инфекциялық емес аурулары бар 1,1 млн.астам пациент қатысады. Олардың ішінде артериялық гипертензиясы бар пациенттердің 65% - ы артериялық қысымды қалыпқа келтіру деңгейіне, қант диабеті бар пациенттердің 28,2% - ы гликолизденген гемоглобин деңгейіне жетті, созылмалы жүрек жеткіліксіздігі бар пациенттердің 47,5% - ы АББ-ға қатысады.
Мүгедектікке әкелетін жіті жағдайларда-ми қан айналымының жіті бұзылуы және миокардтың жіті инфарктісі-елде 71 инсульт орталығы және тері арқылы коронарлық араласудың 39 орталығы жұмыс істейді. Олар 84 мыңнан астам науқасты емдеді.
Жарақаттар кезінде (60 минут) "алтын сағат" қағидатын қамтамасыз ету мақсатында шұғыл медициналық көмек және медициналық авиация қызметі дамыған.
Жаңа туған нәрестелер арасында ауруларды ерте анықтау үшін неонаталдық скрининг жүргізіледі, 445 мыңнан астам жаңа туған нәресте қамтылды, фенилкетонурия 231-де, туа біткен гипотиреоз 3 549-да анықталды.
Бала ауруларын ерте диагностикалау мақсатында елімізде тұқым қуалайтын алмасу ауруларын, есту патологиясын, психофизикалық даму ауытқуларын, шала туған балалардың ретинопатиясын ерте анықтауға бағытталған жаңа туған нәрестелер мен ерте жастағы балаларды скринингтік зерттеу бағдарламасы іске асырылды.
2022 жылдың наурыз айынан бастап аутизмге скринингтік тест енгізілді, 2021 жылдан бастап есту қабілетінің зақымдану орнын дәл анықтауға мүмкіндік беретін қысқа патенттелген есту қабілеті арқылы есту қабілетін зерттеудің жаңа әдісі енгізілді. Жаңа туған нәрестелердегі алмасу ауруларының бұзылуын селективті скрининг бойынша пилоттық жоба іске асырылуда.
"Сонымен қатар, 1500-ге дейін баланы дамыту және 50-ге дейін катамнез кабинеттерін ұлғайту, 5000-ға дейін орфандық және ауыр сырқатты балаларды дәрілік заттармен қамтамасыз ету жоспарланған, балаларды профилактикалық тексеру қызметтері кеңейтілуде, мектеп медицинасы жетілдірілуде. Онкогематология, кардиохирургия, травматология және ортопедия, балаларға неонаталдық хирургия бейіндері бойынша технологиялар енгізілуде және дамуда. Осылайша, жүзеге асырылып жатқан іс - шаралар балалардың мүгедектігін ерте анықтау мен алдын алуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді", - деп атап өтті ҚР ДСМ басшысы.
Сондай-ақ организмнің жоғалтқан функцияларын қалпына келтіруге және мүгедектіктің алдын алуға бағытталған медициналық оңалту белсенді дамуда.
Қазіргі уақытта медициналық оңалтуды шамамен 637 денсаулық сақтау ұйымы көрсетеді, оның ішінде 380 мемлекеттік ұйым, ал 257-сі жеке меншік, оның ішінде 76-сы оңалту орталықтары.
"Қамқорлық" бастамасы аясында осы жылы балаларға арналған 8 оңалту орталығы және 2 ерте араласу орталығы ашылды. Жыл соңына дейін тағы 17-ін ашу жоспарланып отыр.
"Қалпына келтіру емі және медициналық оңалту төсектерімен қамтамасыз етілу 62% - ды құрайды, жыл сайын балаларға арналған қалпына келтіру емі төсектері санының шамамен 2 есе өсуі байқалады. Айта кету керек, МӘМС жүйесін енгізумен медициналық оңалтуды қаржыландыру 2019 жылмен салыстырғанда 7,2 есеге артып, 2022 жылы 74,6 млрд теңгені құрады, оның ішінде балаларды оңалту үшін 11,4 млрд теңгеден астам қаражат бөлінеді. Пациенттерді медициналық оңалту қызметтерімен қамту 6 есеге артты", - деді А.Ғиният.
Бұдан басқа, мүгедек адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру бойынша бірлескен жұмыс жүргізілуде.
Мәселен, "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Кодекске Денсаулық сақтау ұйымдарында мүгедек адамдарға кезектен тыс қызмет көрсету, оңалту орталықтарын ашу бөлігінде жергілікті атқарушы органдардың құзыреті бойынша нормалар енгізілді, даму кемістігі бар балаларды психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссияға жіберу регламенттелді, балаларды үйде оқытуға арналған аурулардың тізбесі бекітілді.
"Мүмкіндігі шектеулі балалардың тіркелімін құру, ДДҰ - ның бейімделген бағдарламасы бойынша аутизмі бар балаларды күту бойынша ата-аналарды оқыту, жұмыс істеудің халықаралық сыныптамасын енгізу бойынша жұмыс жүргізілуде, сырттай куәландыру бойынша пилоттық жоба жүргізілуде, ол ағымдағы жылдың шілде айында аяқталады және әрі қарай бүкіл ел бойынша енгізілетін болады", - деп түйіндеді министр.
