Еуропа Кеңесі, Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы, Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссия және Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл ұйымдастырған конференцияға Еуропалық сарапшылар, судьялар, прокуратура, құқық қорғау органдары және ұлттық құқық қорғау мекемелері академиясының қызметкерлері, Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Түрікменстан және Өзбекстан адвокаттары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық ұйымдары қатысты.
Президент жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның төрағасы Игорь Рогов, Омбудсман Артур Ластаев, Жоғарғы Соттың төрағасы Асламбек Мерғалиев, Бас Прокурор Берік Асылов, Еуропалық Одақтың Қазақстандағы елшісі Кестутис Янкаускас, Еуропа Кеңесінің ынтымақтастық бағдарламаларын үйлестіру жөніндегі директоры Клаус Нойкирх, Өзбекстан Республикасы Олий Мәжілісінің (Парламентінің) заң шығару палатасы Спикерінің бірінші орынбасары Ақмаль Саидов сөз сөйледі.
Берік Асылов атап өткендей, соңғы бірнеше айда ғана Қазақстанда тергеудің рұқсат етілмеген әдістеріне қарсы іс-қимыл бойынша жүйелі шаралар қабылданды. Атап айтқанда, Ыстанбұл хаттамасының қағидаттарына сәйкес келетін азаптауды тергеу әдістемесі әзірленді.
Қылмыстық процесте және жазаны орындауда азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қамтамасыз етуге бағытталған ведомствоаралық нұсқаулық бекітілді.
Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілмен өзара ынтымақтастық туралы Меморандум жасалды.
Құқық қорғау және түзеу мекемелерінің «көрінбейтін аймақтарды» бақылау камераларымен жарақтандыру, сондай-ақ сотталғандардың онлайн өтініш жасауы үшін терминалдар орнату жүргізіледі.
Тәулік бойы өтініштерді қабылдауды, жеткізудің заңдылығына кенеттен тексерулер жүргізуді және басқа да алдын алу шараларын қамтамасыз ететін азаптауға қарсы іс-қимыл жөніндегі бірінші кезектегі шаралар жоспары қабылданды.
Ел өңірлерінде азаптаулардың алдын алу жөніндегі мобильді топтар құрылды, олардың құрамына прокуратура қызметкерлерінен басқа ұлттық алдын алу тетігінің өкілдері енгізілді.
Артур Ластаев қатысушылармен заңнамадағы новеллалар және азаптаудың алдын алу жөніндегі жоспарларымен бөлісті.
Уәкіл кеңсесінің тікелей қатысуымен Адам құқықтары саласындағы бірінші кезектегі шаралар жоспары іске асырылуда, бұл заңнамалық тұрғыдан сотталған адам ауыр сырқаттанған кезде жазасын өтеуді кейінге қалдыруды көздеуге; бір жыл ішінде жазасын өтеу бойынша босатылған жағдайда баланың анасымен бірге болу мерзімін 3 жастан 4 жасқа дейін ұлғайтуға; бұрын сотталғандарды бірінші рет сотталғандардан бөлек ұстауды қамтамасыз етуге мүмкіндік берді.
Сондай-ақ, оның пікірінше, алдын-алу азаптауды жоюдың алдыңғы қатарында болуы керек. Сондықтан келесі маңызды қадам-ұлттық алдын алу механизмі туралы арнайы заң әзірлеу. Бұл заң осы жағымсыз құбылысты жоққа шығару үшін бұрыннан бар әлеуетті күшейтеді. Бұл бастаманы БҰҰ-ның азаптауға қарсы кіші комитеті мен БҰҰ БЖКБ Жоғарғы Комиссары ағымдағы жылдың наурыз айында Қазақстанға сапары кезінде құптады.
Конференция барысында адам құқықтары жөніндегі Еуропалық соттың судьялары Лятиф Гусейнов, Сербияның әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі соты Коста Митрович, Тәжікстан Жоғарғы Сотының судьялары Кенжазода Мұхаммаджалолиддин өз тәжірибелерімен бөлісті.
Конференцияға қатысушылар қатыгездік пен азаптау жағдайларын тергеудің озық тәжірибелері, сондай-ақ сот органдарының, прокурорлардың, адвокаттардың және осы мәселені шешудегі түрлі құқық қорғау тетіктерінің рөлі туралы айтты.
Конференция модераторы – Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның төрағасы Игорь Рогов қатыгездік пен азаптауға тыйым салу - бұл бүкіл әлем бойынша адам құқықтары жөніндегі халықаралық шарттарға да, ұлттық заңнамаға да енгізілген танылған іргелі құқық екенін атап өтті. Орталық Азияның барлық бес елінің Конституциялары кез келген жағдайда және ешқандай ерекшеліктерсіз азаптау мен қатыгездікті қолдануға тыйым салады.
Осындай жағдайларға қатысты қатаң төзбеушіліктің ең жоғары деңгейін қамтамасыз ету, сондай-ақ тиімді алдын алу нормативтік-құқықтық базасын әзірлеу (бұзушылықтарды тиімді тергеуді қоса алғанда) тиімді оқытумен және жәбірленушілерге өтемақы беру рәсімдерімен ұштастыра отырып, тұрақты және ұзақ мерзімді шешімнің негізгі компоненттері болып табылады.
Конференция қорытындысы бойынша делегаттар адам құқықтары саласындағы халықаралық стандарттарды қамтамасыз ету үшін мемлекеттік органдардың да, құқық қорғау институттарының да қатысуымен азаптаудың барлық нысандарын жою бойынша бірлескен күш-жігерді қабылдаудың маңыздылығын атап өтті.
