Қазақстанның алдында 2025 жылға қарай шикізаттық емес экспорт көрсеткішін $41 млрд дейін жеткізу мақсаты тұр, халал индустриясы осы көрсеткішке қол жеткізу үшін драйвер болып табылады. Елімізде халал индустриясын дамыту аясында жүргізіліп жатқан жұмыстар стандарттарға, сарапшыларды даярлауға және аттестаттауға, аккредиттеуге, халықаралық ынтымақтастыққа және үшінші елдердің нарықтарына шығуға қатысты.
«Халал өнімдерінің жаһандық нарығы өте тез өсуде, қазір ол $3 трлн деңгейінде бағалануда. Көрсеткіш 2028 жылға қарай пессимистік сценарийде 3,27 трлн-нан оптимистік сценарийде 11 трлн-ға дейін жетеді деп күтілуде», – деді ол.
Мемлекеттік деңгейде 18 ұлттық стандарт қабылданып, ТМД елдері үшін мемлекетаралық стандарттарының 11 жобасы әзірленді. Ол үшін халықаралық ұйымдармен бірқатар меморандумдар мен келісімдер жасалып, жетекші әлемдік стандарттар негізге алынды.
«Бұл мал союға, сертификаттау органдарына, косметикаға, туризм мен көрсетілетін қызметтерге сәйкестік белгісіне сертификаттау тәртібіне және т.б. талаптарға да қатысты», – деп нақтылады Қ. Елікбаев.
Оның айтуынша, Қазақстан халалды стандарттау жөніндегі техникалық комитетті алғашқылардың бірі болып құрып қана қоймай, ТМД шеңберінде осындай комитет хатшылығын басқарады.
Бұдан басқа, халал өнімдер бойынша сарапшы аудиторларды даярлау үшін оқу бағдарламалары қабылданды, бірқатар ЖОО-лар оқу бағдарламаларына «Халал өндіру технологиясы» пәнін енгізді. Әлемнің жетекші елдерінде оқудан өткен 8 сарапшы-аудитор атесттаталды. Мемлекет тізіліміне халалды ерікті сертификаттаудың алғашқы жүйесі тіркелді. Қазақстанда барлық тамақ өнімдеріне арналған бірыңғай техникалық регламент бойынша 100-ден астам зертхана аккредиттелген. Олардың 37-сінде компоненттердің, оның ішінде шошқа етінің ДНК-сын анықтай алады.
Халал өніміне сәйкестік сертификаттары шетелде танылған және 10 жыл ішінде қазақстандық кәсіпорындарға 1 300-ден астам сертификат берген ұйымдар да бар. Олардың ішінде шұжық, кондитерлік өнімдер, сусындар, жартылай дайын өнімдер, сүт, бал және тағы басқа өндірушілер өз тауарларын әлемнің жетекші нарықтарына жеткізу үшін әлемнің 10 елінен сертификаттау үшін жүгінді.
«Өткен жылы Парсы шығанағы елдеріне экспорттау үшін халал өнімдерін сертификаттау жөніндегі бірінші орган аккредиттелген, ол жарма, ұн, кебек, қой және сиыр етін экспорттауға сертификаттар берді», – деді комитет төрағасы.
Халал принциптері шошқа етінің жоқтығы туралы ғана емес екенін түсіну маңызды, комитет қабылдаған стандарттар түрлі негіздегі талаптарды көздейді. Мысалы, кез келген түрдегі алкогольге тыйым салу сияқты жалпы талаптар бар. Сондай-ақ өндіріс үшін халал және халал емес өнімдерде әр түрлі өндірістік қуаттарды пайдалану, әр түрлі өндірістік желілер болуы керек, деп түйіндеді спикер.