Ізгі ниет миссиясы. Қазақстандық қоғамдық белсенділердің бастамасын «Қазақстанның экологиялық ұйымдарының Қауымдастығы» ЗТБ Басқарма Төрайымы, парламенттің экс депутаты, белсендісі Айгүл Соловьева осылай атады. Саяси аренада үлкен тәжірибеге ие бола отырып, ол партиялық емес бақылау орталығы - Хартия құруға ықпал етті.
Соловьева «Сайлау қарсаңындағы Қазақстан: сарапшылар қауымдастығының көзқарасы» атты дөңгелек үстел барысында жұмыстың негізгі сәттері туралы айтып берді.
Қазақстандағы алдыңғы сайлау бойынша халықаралық миссиялардың есептерін талдау Жергілікті трендтер мен жағдайды жақсы білетін ішкі бақылаушылардың маңыздылығын көрсетті. Азаматтық Альянс бастаған орталық бұрын – соңды болмаған бақылау жүргізеді, - деп сендірді спикер. Екі ай бойы қоғамшылдар Адам құқықтары жөніндегі Бюро мүшелерінің, тәуелсіз сарапшылардың қатысуымен семинарлар өткізді. Оларға тәртіп бұзушылықтар болуы мүмкін процедуралар, амалдар ұсынылды.
«Қоғамшылдардың үлкен әскері өзінің тәуелсіз бақылауын жүргізеді. Ішкі бақылау әдіснамасы мен механизмі Қазақстанда кең таралмаған, сондықтан біз сайлаушылар мен саяси партиялардың тіркелуін, сайлау округтерінің шекараларын бағалаудан, сайлау алдындағы науқандардың мониторингінен және нәтижелерді жариялауға дейін дауыстарды санау процесінен бастап Бақылау бағдарламасын әзірледік. Барлығы ашық қол жетімді болады, штаб құрылады, бұзушылықтарды, хаттамаларды тіркейді.
Маңызды компонент – сайлаудың өзін бағалау, сайлау дауларының мониторингі, есептер мен ұсыныстар әзірлеу»,- деп атап өтті Айгүл Соловьева.
Ол сондай-ақ дауыс беруге мәжбүрлеу үшін сайлау процесінің барлық қатысушылары жауапты екенін атап өтті.
«Бақылаудың өзі және бақылау – бұл араласпау. Ешкімнің психикалық, физикалық, діни және басқа да мәжбүрлеу мен зорлық-зомбылыққа, оны қолдану қаупіне шақыру әдістерін және мәжбүрлеудің кез келген нысандарын пайдалануға құқығы жоқ. Бұл түсінік-таңдау еркіндігі. Тағы бір түсінік бар – шынайылық. Бұл нақты саяси плюрализм, саяси партиялардың қызметі арқылы идеологиялық әртүрлілік. Кейбір партиялар сайлауға жиі қатысады деп айтылады, менің ойымша, екінші жартысы да саяси белсенді болуы керек және осы жұмыстың элементтерін көрсетуі керек. Сондай – ақ, «дауыс берудің ресми нәтижелеріне шағымдану» - қызметі санауды бұрмалауға бағытталған адамдар мен органдар, біз мұны қадағалаймыз, сайлау құқығын, бойкотты еркін жүзеге асыруға кедергі жасаймыз, әлеуметтік желілерде мұндай үндеулер бар, олар заңмен қудалануы керек. Біздің бақылаушылар мұны нақты қадағалайды. Біздің ішкі байқаушыларымыз бен қоғамдық ұйымдар болашақта халықаралық желіге кірігіп, ЕҚЫҰ елдерінің кеңістігінде бақылаушы болғысы келетін кәсіби байқаушылар пулын құру үшін пісіп жетілді»,- деп түйіндеді ЗТБ басшысы.
